همه چیز درباره زگیل تناسلی – انواع + علائم، تشخیص و روش های درمان
زگیل تناسلی یکی از عفونت های ویروسی رایج و پرچالش در حوزه سلامت جنسی است که نه تنها باعث ایجاد ناراحتی های فیزیکی میشود، بلکه ممکن است فشارهای روانی و نگرانی‌هایی جدی برای فرد به همراه داشته باشد. این ضایعات پوستی که اغلب در نواحی تناسلی یا اطراف آن ظاهر میشوند، میتوانند بدون علامت یا کاملا آزاردهنده باشند و حتی در صورت نادیده گرفتن، باعث گسترش ویروس HPV گردند.
زگیل تناسلی چیست؟
زگیل تناسلی (Genital warts) یکی از شایع ترین انواع عفونت های مقاربتی است که در اثر ابتلا به برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) به وجود می آید. این زگیل ها معمولا به صورت برجستگی های کوچک، نرم و گاهی درحال رشد در ناحیه تناسلی، مقعد یا اطراف آن ظاهر می شوند و هم مردان و هم زنان را درگیر می کنند.
نکته مهم این است که بسیاری از افرادی که به ویروس HPV مبتلا هستند، هیچ علامت ظاهری از زگیل تناسلی نشان نمی دهند. در واقع طبق بررسی های پزشکی تنها حدود ۱۰ درصد مبتلایان به این ویروس دچار علائم قابل مشاهده می شوند. به همین دلیل ممکن است افراد بدون اینکه متوجه باشند ناقل ویروس بوده و آن را به شریک جنسی خود منتقل کنند.
زگیل تناسلی چه شکلی است و در کدام قسمت ها بیشتر دیده میشود؟
زگیل تناسلی معمولا روی نواحی مرطوب و مخاطی اطراف دستگاه تناسلی یا مقعد ظاهر می شود و یکی از نشانه های رایج ابتلا به ویروس HPV است. این زگیل ها ممکن است به صورت برجستگی های کوچک، نرم و گوشتی نمایان شوند و گاهی ظاهری شبیه به گل کلم داشته باشند. در برخی موارد آن قدر کوچک هستند که با چشم دیده نمی شوند و تنها از طریق معاینه پزشکی قابل تشخیص اند.
زگیل های تناسلی اغلب سطحی صاف یا کمی برجسته دارند و برخلاف زگیل های معمولی، گنبدی شکل نیستند. آن ها ممکن است به رنگ پوست، صورتی یا قهوه ای روشن باشند و به مرور زمان روی پوست گسترش می یابند.
این زگیل ها میتوانند در نواحی مختلفی از بدن ایجاد شوند، از جمله:
- ناحیه اطراف یا داخل مقعد
- رکتوم (قسمت انتهایی روده بزرگ)
- کشاله ران
- ناحیه تناسلی خارجی مردان شامل آلت تناسلی و کیسه بیضه
- ناحیه تناسلی زنان شامل واژن، فرج، لب های بزرگ و کوچک واژن و دهانه رحم
- در مواردی نادرتر، در ناحیه دهان، لب ها، زبان یا گلو (در اثر تماس جنسی دهانی با فرد آلوده)
ویروس HPV چگونه انتقال مییابد؟
زگیل تناسلی یکی از بیماری های رایج منتقله از راه تماس جنسی است که به وسیله ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) منتقل می شود. این بیماری ممکن است سال‌ها در بدن بدون علامت باقی بماند، اما همچنان قابلیت انتقال به دیگران را داشته باشد. در ادامه روش های مختلف انتقال زگیل تناسلی را بررسی می کنیم:
تماس جنسی (مقعدی، واژنی و دهانی)
اصلی ترین راه انتقال زگیل تناسلی، برقراری رابطه جنسی محافظت نشده است. تماس مستقیم پوست با پوست ناحیه تناسلی حتی بدون وجود زائده های قابل مشاهده، می تواند باعث انتقال ویروس شود. این موضوع هم برای آمیزش مقعدی و واژنی و هم برای رابطه دهانی است.
انتقال ویروس HPV از طریق تماس دهانی
اگر فردی که به HPV مبتلاست رابطه جنسی دهانی برقرار کند، ممکن است زگیل در دهان، لب ها، زبان یا گلو منتقل شود. زگیل های دهانی ظاهری مشابه زگیل های تناسلی دارند و در برخی موارد با تیپ های پرخطر HPV در ارتباط هستند که می توانند خطر بروز سرطان های دهان، زبان و حنجره را افزایش دهند.
انتقال از طریق اپیلاسیون و ابزارهای مشترک
در موارد بسیار نادر، استفاده از ابزارهای مشترک در سالن های زیبایی مانند وسایل اپیلاسیون یا ابزارهای غیر بهداشتی میتواند احتمال انتقال ویروس را بالا ببرد. اگر این ابزارها به درستی استریل نشده باشند و تماس مستقیم با پوست یا نواحی تناسلی پیدا کنند، انتقال ویروس ممکن است.
به همین دلیل توصیه میشود:
- سالن های معتبر و تمیز را برای اپیلاسیون انتخاب کنید.
- وسایل یک بار مصرف باشند.
- نواحی حساس مانند خط بیکینی را تا حد امکان خودتان در منزل اپیلاسیون کنید.
دستگاه های لیزر موهای زائد
برخی گزارش ها نشان میدهد در موارد نادر، اگر سر دستگاه لیزر موهای زائد به درستی برای هر فرد ضدعفونی یا تعویض نشود، امکان انتقال عفونت هایی از جمله HPV وجود دارد.
در مجموع، مهم ترین راه انتقال زگیل تناسلی تماس جنسی محافظت نشده است، اما در شرایط خاص و با رعایت نکردن بهداشت فردی یا استفاده از وسایل مشترک، احتمال انتقال از طریق روش های دیگر نیز وجود دارد.
استفاده از کاندوم، رعایت اصول بهداشتی، بررسی وضعیت سلامت شریک جنسی و مراجعه منظم به پزشک برای چکاپ، میتواند خطر ابتلا و انتقال را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
چطور بفهمیم زگیل تناسلی داریم؟
زگیل تناسلی معمولا بلافاصله پس از ورود ویروس HPV به بدن ظاهر نمیشود و ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد تا علائم قابل مشاهده ای بروز کند. یکی از نشانه های شایع، ایجاد ضایعاتی شبیه گل کلم است که میتوانند به صورت تکی یا گروهی ظاهر شوند.
این زائده ها نرم، کمی برجسته و هم رنگ پوست یا کمی تیره تر هستند. اگر چنین برجستگی‌هایی را در نواحی تناسلی یا اطراف آن احساس کردید، بهتر است برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید.
انواع زگیل های تناسلی (Genital warts)
زگیل های تناسلی به دو دسته کلی کم خطر و پرخطر تقسیم میشوند که هرکدام منشأ متفاوتی داشته و رفتار متفاوتی در بدن ایجاد میکنند.
زگیل تناسلی کم خطر
نوع کم‌خطر زگیل های تناسلی معمولا توسط سویه های ۶ و ۱۱ ویروس HPV ایجاد میشود که عامل بیش از ۹۰ درصد موارد زگیل تناسلی هستند. در کنار این ها، سویه های ۴۲، ۴۳ و ۴۴ نیز در دسته کم خطر قرار میگیرند. این زگیل ها ظاهری شبیه به گل کلم دارند، به شکل توده هایی برجسته ظاهر شده و به ندرت به سرطان منجر میشوند.
علائم آن ها اغلب چند هفته تا چند ماه پس از تماس جنسی با فرد آلوده بروز میکند. در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن قادر است بدون درمان ویروس را کنترل کرده و زگیل ها را از بین ببرد. با این حال حتی پس از ناپدید شدن ضایعات، ویروس ممکن است در بدن باقی بماند و احتمال بازگشت آن وجود دارد.
زگیل تناسلی پرخطر
در مقابل، نوع پرخطر زگیل تناسلی ناشی از سویه های ۱۶ و ۱۸ HPV است که از عوامل اصلی ایجاد سرطان دهانه رحم محسوب میشوند. سایر سویه های پرخطر شامل ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ هستند.
این گونه ها ممکن است در ابتدا بدون علائم ظاهری باشند، اما میتوانند تغییرات سلولی جدی در نواحی تناسلی، دهانه رحم و حتی نواحی دیگر ایجاد کنند که در صورت عدم تشخیص به موقع، به سرطان منجر میشوند.
نکته مهم: بسیاری از زگیل های تناسلی کم خطر با ظاهر فیزیکی قابل تشخیص هستند، اما گونه های پرخطر معمولا بدون علامت اند و فقط از طریق آزمایش های تخصصی مانند پاپ اسمیر یا تست HPV شناسایی میشوند.
علائم ابتلا به زگیل تناسلی
زگیل تناسلی علائم مختلفی دارد و در ادامه علائم ابتلا به زگیل تناسلی را آورده ایم:
- ظاهر شدن برجستگی های کوچک، نرم و گوشتی روی ناحیه تناسلی یا اطراف مقعد
- رنگ زائده ها معمولا همرنگ پوست است؛ اما امکان دارد کمی روشن تر یا تیره تر باشند.
- رشد خوشه ای زگیل ها به صورت گل کلمی در کنار یکدیگر
- احساس خارش، سوزش یا ناراحتی در ناحیه تناسلی یا مقعد
- خونریزی هنگام یا بعد از رابطه جنسی
- ترشح یا رطوبت غیرعادی از محل زگیل ها
- درد یا سختی در دفع ادرار در صورت قرار گرفتن زگیل ها در مسیر مجاری ادراری
- در خانم ها ایجاد زگیل در فرج، واژن، اطراف مقعد یا دهانه رحم
- در آقایان زگیل روی نوک یا بدنه آلت، کیسه بیضه یا اطراف مقعد
- در موارد تماس دهانی زگیل در اطراف لب، داخل دهان، روی زبان یا گلو
روش های تشخیص زگیل تناسلی
تشخیص زگیل تناسلی به صورت دقیق در خانه امکان پذیر نیست، زیرا این زائده ها ممکن است با مشکلات پوستی دیگر اشتباه گرفته شوند. اما پزشک متخصص زنان، پوست یا اورولوژیست میتواند با معاینه ظاهری ناحیه مورد نظر، نوع زگیل را تا حد زیادی تشخیص دهد.در برخی موارد برای اطمینان بیشتر، انجام آزمایش های تخصصی ضروری است که شامل موارد زیر میشود:
1. معاینه لگن و تست پاپ اسمیر
برای زنان بررسی تغییرات احتمالی در دهانه رحم با انجام معاینه لگنی و تست پاپ اسمیر صورت میگیرد. اگر نتایج تست پاپ مشکوک باشد، ممکن است پزشک کولپوسکوپی (بررسی دقیق دهانه رحم با ابزار بزرگنمایی) یا نمونه برداری (بیوپسی) از بافت های مشکوک را تجویز کند.
2. معاینه مقعدی
در صورتی که احتمال وجود زگیل در ناحیه مقعد مطرح باشد، پزشک با کمک وسیله ای به نام آندوسکوپ، داخل مقعد را بررسی میکند.
3. آزمایش خون یا تست های مولکولی
برای شناسایی دقیق نوع ویروس HPV (ویروس پاپیلوم انسانی)، به ویژه در مراحل ابتدایی یا موارد بدون علامت، از تست های مولکولی با دقت بالا استفاده میشود.
این آزمایش ها کمک میکنند تا نوع کم خطر یا پرخطر ویروس شناسایی شود و اقدامات درمانی مناسب در زمان مناسب انجام بگیرد.
درمان زگیل های تناسلی
در برخی افراد، زگیل های تناسلی به مرور زمان و با عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن از بین می روند. اما اگر این ضایعات پوستی گسترش پیدا کنند، بزرگتر یا دردناک شوند، لازم است برای جلوگیری از انتقال و کاهش عوارض، درمان آغاز گردد. در این مدت بهتر است از داشتن رابطه جنسی پرهیز شود تا از انتقال بیشتر ویروس جلوگیری گردد.
1. الکتروکوتر (سوزاندن با جریان برق)
در این روش زگیل ها با استفاده از جریان الکتریکی سوزانده میشوند. این شیوه بیشتر برای زگیل های سطحی یا برجسته کاربرد دارد و معمولا با بیحسی موضعی انجام میشود.
2. کرایوتراپی (منجمد کردن زگیل ها)
در این روش، نیتروژن مایع روی زگیل ها اعمال میشود تا یخ بزنند و بافت زگیل تخریب شود. این روش رایج، موثر و بدون درد شدید است.
3. لیزر درمانی
در این تکنیک، پرتو لیزر با هدف تخریب رگ های خونی داخل زگیل، منجر به خشک شدن و افتادن زگیل میشود. این روش اغلب برای زگیل های مقاوم یا عمیق استفاده میشود.
4. برش الکتروسرجیکال (LEEP)
این روش شامل استفاده از یک حلقه سیمی نازک با جریان برق است که بافت آلوده را برش میدهد. بیشتر برای زگیل های داخل دهانه رحم (سرویکس) یا نواحی دشوار قابل دسترسی به کار می رود.
5. درمان موضعی با داروهای پوستی
برای درمان زگیل های تناسلی خارجی، از کرم ها، محلول ها یا لوسیون های شیمیایی استفاده می شود که شامل:
- ایمی‌کیومد (Imiquimod): کرمی که به تقویت سیستم ایمنی کمک می کند و روی زگیل‌های خارجی و اطراف مقعد استفاده می شود.
- پودوفیلوکس (Podofilox): ماده ای قوی که سلول های زگیل را از بین می برد. به شکل ژل یا پماد برای نواحی تناسلی خارجی استفاده می شود. محلول آن نباید به کار برود.
- پودوفیلین: محلول قوی دیگری که برای خشک کردن زگیل ها استفاده می شود و تنها باید توسط پزشک استفاده گردد.
- تری‌کلرواستیک اسید (TCA): یک محلول اسیدی که باعث سوختن لایه های رویی زگیل می شود.
- سینکاتچینز (Sinecatechins): پمادی گیاهی با خاصیت ضدویروسی که برای درمان زگیل های خارجی کاربرد دارد.
6. دارو درمانی سیستمیک
اگر زگیل ها ناشی از عفونت های دیگر باشند، ممکن است پزشک داروهای زیر را تجویز کند:
- آنتی بیوتیک ها (مثل مترونیدازول یا کلیندامایسین): در مواردی که زگیل با عفونت های باکتریایی همراه باشد.
- ضدقارچ ها (مثل فلوکونازول یا کلوتریمازول): زمانی که قارچ عامل تحریک زگیل باشد.
- داروهای ضدانگل (مانند مترونیدازول): در صورت وجود عفونت انگلی مانند تریکوموناس واژینالیس تجویز میشود.
7. جراحی برای برداشتن زائده ها
برای زگیل هایی که خیلی بزرگ هستند یا به درمان های دیگر پاسخ نمیدهند، جراحی به عنوان آخرین گزینه درنظر گرفته میشود. در این روش زگیل ها تحت بی حسی موضعی یا عمومی، به صورت کامل برداشته میشوند.
واکسن HPV چیست؟
واکسن HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) واکسنی است که برای پیشگیری از عفونت با برخی انواع ویروس HPV طراحی شده است. همانطور که پیش تر گفتیم HPV یکی از شایع ترین ویروس های منتقل شونده از طریق تماس جنسی است و میتواند باعث بروز بیماری هایی مانند زگیل تناسلی، سرطان دهانه رحم، سرطان مقعد، سرطان واژن، سرطان آلت تناسلی و سرطان گلو شود.
انواع واکسن HPV
چهار نوع واکسن اصلی برای HPV در دنیا وجود دارد:
- گارداسیل (Gardasil): محافظت در برابر چهار نوع ویروس HPV (6، 11، 16 و 18)
- گارداسیل ۹ (Gardasil 9): پوشش گسترده تر در برابر ۹ نوع از انواع پرخطر و کم‌خطر HPV
- سرواریکس (Cervarix): موثر در برابر نوع های 16 و 18 (عامل ۷۰٪ موارد سرطان دهانه رحم)
- واکسن پاپیلوگارد (Papiloguard): یکی از واکسن های تولید داخل ایران برای پیشگیری از ابتلا به انواع خاصی از ویروس HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) است. این واکسن دو ظرفیتی بوده و ویروس های 16 و 18 را پوشش میدهد.
اهمیت واکسن HPV
- پیشگیری از سرطان: واکسن میتواند از بیش از ۹۰٪ سرطان های مرتبط با HPV جلوگیری کند.
- کاهش شیوع زگیل تناسلی: نوع های 6 و 11 عامل ۹۰٪ موارد زگیل تناسلی هستند و واکسن از آن ها نیز محافظت میکند.
- ایمنی جمعی: با واکسیناسیون گسترده، احتمال انتقال ویروس در سطح جامعه کاهش مییابد.
بهترین زمان تزریق واکسن HPV
- گروه سنی توصیه شده: دختران و پسران بین 9 تا 14 سال، پیش از شروع فعالیت جنسی
- افراد بزرگ تر: تا سن 26 سال نیز دریافت واکسن موثر است. در برخی کشورها تا سن 45 سالگی نیز توصیه میشود.
- دوزها: معمولاً 2 تا 3 دوز در بازه های زمانی یکسال تجویز میشود.
آیا واکسن HPV ایمن است؟
بله. مطالعات گسترده نشان داده اند که واکسن HPV ایمن و مؤثر است. عوارض جانبی آن معمولاً خفیف و موقتی هستند، مانند درد محل تزریق، سردرد یا تب خفیف.
آیا افراد پس از ابتلا به HPV میتوانند واکسن بزنند؟
بله، اگرچه واکسن نمیتواند عفونت موجود را درمان کند، اما ممکن است از ابتلا به سایر انواع HPV جلوگیری کند. بنابراین حتی پس از ابتلا به برخی انواع، تزریق واکسن میتواند مفید باشد
بیماری های مشابه با زگیل های تناسلی کدامند؟
برخی ضایعات پوستی یا بیماری های ناحیه تناسلی شباهت زیادی به زگیل تناسلی دارند و ممکن است باعث تشخیص اشتباه شوند.
- تبخال تناسلی یکی از شایع ترین بیماری های ویروسی ناحیه تناسلی بوده که با تاول های دردناک همراه است و اغلب با زگیل های بی درد اشتباه گرفته میشود.
- اسکین تگ (زائده های گوشتی نرم) که بیخطرند و معمولا به شکل برجستگی های کوچک و نرم روی پوست دیده میشوند.
- جوش های پوستی یا فولیکولیت که ممکن است به دلیل تحریک یا التهاب فولیکول مو در ناحیه تناسلی ظاهر شوند و شباهت ظاهری با زگیل داشته باشند.
- کیست بارتولن که معمولا به دلیل انسداد غده بارتولن ایجاد میشود و ممکن است در ناحیه ورودی واژن به صورت برجستگی دردناک ظاهر شود.
مکمل تقویت ایمنی برای زگیل تناسلی
کپسول هگزایم 500 میلی‌گرم اشبال شیمی با بهبود عملکرد گوارشی و جذب بهتر مواد مغذی، میتواند به تقویت عمومی سیستم ایمنی کمک کند و تأثیر مثبتی بر درمان زگیل تناسلی داشته باشد. سیستم ایمنی قوی تر در کنترل ویروس HPV نقش مهمی دارد.
کپسول هگزایم 500 میلی گرم اشبال شیمی 30 عدد
قرص پاورفیت حاوی عصاره قارچ شیتاکه (AHCC) بوده و برای تقویت سیستم ایمنی در درمان کمکی HPV توصیه میشود: یک تا دو کپسول روزانه، یک عدد قبل از صبحانه و یک عدد قبل از ناهار، به مدت ۳–۶ ماه مصرف شود.
مکمل ایمیون شیتاکه (AHCC) به میزان ۳ گرم روزانه برای حداقل ۶ ماه میتواند با تقویت فعالیت سلول های NK و T، در پاک سازی ویروس HPV پرخطر مؤثر باشد و حدود ۶۰٪ بیماران را به نتایج منفی HPV رسانده است.
نتیجه گیری: شناخت و درمان زگیل تناسلی؛ گامی مهم برای حفظ سلامت جنسی
زگیل های تناسلی یکی از شایع ترین عفونت های ویروسی در نواحی تناسلی هستند که با شناخت دقیق علائم، انواع و روش های تشخیص و درمان میتوان به موقع اقدام و از عوارض جدی تر پیشگیری کرد.
مهم ترین نکته این است که حتی اگر زگیل ها خودبه خود از بین بروند، ویروس HPV ممکن است همچنان در بدن فعال باقی بماند و به مراقبت و پیگیری مداوم نیاز دارد. از این رو، اهمیت مراجعه به پزشک متخصص و استفاده از داروهای معتبر و اصولی در روند درمان، غیرقابل چشم پوشی است.
برای خرید مکمل اورجینال و داروهای باکیفیت و مطمئن در زمینه درمان زگیل تناسلی و سایر بیماری های پوستی، میتوانید از سایت داروخانه هلثی دارو اقدام نمایید.
