قرص ضد بارداری در زمان شیردهی | عوارض و طریقه مصرف لاینسترنول

آیا مصرف قرص ضد بارداری در زمان شیردهی امکان پذیر است؟ قرص شیردهی یک راه پیشگیری از بارداری برای مادران شیرده می باشد این قرص ها را تا پایان شیردهی به شرط آنکه مادر شیردهی انحصاری داشته باشد و از روش تغذیه ای دیگری برای نوزاد استفاده نکند میتوان استفاده کرد.

قرص ضد بارداری دوز استروژن ندارند و هورمونی که در آن بکار رفته لاینسترنول میباشد و اثر بدی بر شیردهی نمیگذارد. هر بسته قرص ضد بارداری دارای ۲۸ عدد قرص میباشد.

لاینسترنول چیست؟

قرص ضد بارداری لاینسترونول خوراکی یک پروژسترونی پیشگیری از بارداری بوده که فقط مادران شیرده تا ۶ ماه پس از زایمان می توانند از آن برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند. پس از آن اثر بخشی آن کم است. این قرص باید هر روز در ساعت معینی خورده شود. (حد اکثر 3 ساعت اختلاف)

اثر بخشی این قرص همزمان با شیردهی به کودک کمتر از ۶ ماه، حدود ۹۹% است.

نکات مهم در مورد قرص شیردهی لاینسترونول

1. توجه داشته باشید مصرف قرص شیردهی فقط زمانی مؤثر است که کودک تنها از شیر مادر تغذیه میکند لذا توصیه می شود این روش به ۶ ماه اول شیردهی محدود شده و بعد از آن یک روش مطمئن تر انتخاب شود.
2. این دارو هر روز مصرف می شود و قطع ندارد

مزایا: لاینسترونول طعم شیر مادر را تغییر نداده و از میزان ترشح آن نمی کاهند.

معایب:

• قرص ها باید همه روزه راس ساعتی معین خورده شوند. در غیر اینصورت ،بویژه در مادران شیردهی که قاعدگی آنها بازگشته است، احتمال شکست روش افزایش می یابد. بنابراین در مصرف منظم این قرصها دقت کنید.
• نامنظم شدن قاعدگی ها و لکه بینی(این عارضه معمولا در ماه های اول مصرف دیده شده و ۳-۲ ماه پس از آغاز مصرف از بین رفته و یا کاهش می یابد)
  (در صورت تداوم خونریزی نامرتب و یا نارضایتی از این وضع، برای قطع خونریزی تا ۵ روز، کپسول مفنامیک اسید۲۵۰ میلی گرمی، روزی ۳ بار و در هر بار ۲ کپسول تجویز میگردد).
• هر روز در سر ساعت معینی باید مصرف شود و قطع نمی شود.
• میزان شکست این روش بالاتر از قرص های ترکیبی است بخصوص با برگشت قاعدگی

عوارض قرص های ضد بارداری

• عوارض شایع قرص ضد بارداری شامل خونریزی های نامرتب رحمی و یا لکه بینی است.
•  سردرد
• تهوع
• تغییرات خلق‌ و خو

معمولاً همه علائم خفیف و موقتی هستند.

موارد منع مصرف قرص ضد بارداری

منع مطلق:

• خونریزی با منشاء نامشخص
• اختلالات مزمن یا حاد کبدی
• ابتلا به سرطان پستان

منع نسبی:

• مصرف همزمان با داروهای ضد تشنج و ریفامپین
• سابقه سرطان پستان
• چاقی شدید
• سابقه حاملگی خارج از رحم
• وزن بیش از ۷۰ کیلو گرم
• سابقه کلستاز بارداری (خارش همراه با زردی به دلیل افزایش نمک های صفراوی)
• فشارخون بالا (۱۶۰/۱۰۰ میلیمتر جیوه و بالاتر)

نحوه مصرف قرص ضد بارداری در زمان شیردهی

مصرف قرص ضد بارداری در زمان شیردهی را باید از روز ۴۰ پس از زایمان شروع کرده و شبی یک عدد از این قرص ها را میل کنید. قرص ها را سر ساعت معینی بخورید تا میزان اثر بخشی آنها افزایش یابد.
هر بسته لاینسترونول ۲۸ قرص دارد که باید هر شب یک عدد از آن راس ساعت معینی خورده شود.

دقت کنید: بین مصرف دو بسته قرص ضد بارداری در زمان شیردهی نباید هیچ فاصله زمانی وجود داشته باشد.

به خاطر داشته باشید که استفاده از این روش حداکثر تا ۶ ماهگی کودک و همزمان با شیردهی موثر است.

در صورت فراموشی قرص های شیردهی چه باید کرد؟

• تا سه ساعت: اگر از زمان فراموشی قرص کمتر از سه ساعت گذشته است، هنوز فرصت دارید آن را جبران کنید. در این صورت قرص فراموش شده را به محض به خاطر آوردن بخورید.
• بیش از سه ساعت: اگر بیش از سه ساعت از فراموشی قرص گذشته است به محض به خاطر آوردن، قرص فراموش شده را مصرف کنید. و تا ۲ روز یا آمیزش نداشته باشید و یا از یک روش کمکی مانند کاندوم هم استفاده کنید.
• فراموشی دو قرص: باید به محض یادآوردن، قرص های فراموش شده یکجا خورده شده و بقیه قرص ها ادامه یافته و تا ۷ روز از روش کمکی مثل کاندوم استفاده شود.

در صورت داشتن نزدیکی محافظت نشده در این دو روز از روش اورژانسی استفاده شود. در صورت پریود نشدن در مدت ۶-۴ هفته پس از فراموشی، بررسی بارداری لازم است. در صورت استفاده از روش اورژانسی پس از گذشت ۳ هفته باید بررسی های لازم برای تعیین وضعیت بارداری انجام شود.

آیا مصرف مولتی ویتامین در زمان بارداری لارم است؟ برای پاسخ به این سوال روی لینک کلیک کنید: مکمل های مادر و کودک

اگر هرکدام از علائم زیر را در خود مشاهده کردید، مصرف قرص ها را قطع کرده و به یک مرکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید

• سردرد شدید (میگرن، سردردهای همراه با تاری دید)
• درد شدید قفسه سینه پس از شروع مصرف لاینسترنول
• خونریزی نامرتب و شدید رحمی و یا هر خونریزی بدون دلیلی که احتمال بیماری زمینه ای و یا حاملگی را مطرح کند
• زردی پوست و چشم
• درد شدید شکمی بخصوص در قسمت پایین شکم و لگن (احتمال EP و پارگی کیست تخمدان)

روش‌ های جایگزین قرص لاینسترنول پس از ۶ ماهگی کودک

پس از گذشت ۶ ماه از زایمان، زمانی که تغذیه انحصاری با شیر مادر به پایان می‌رسد یا دفعات شیردهی کاهش می‌یابد، اثربخشی قرص لاینسترنول (قرص شیردهی) به‌مرور کمتر می‌شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود مادران از روش‌های مطمئن‌تری برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند. در ادامه، به معرفی و بررسی مهم‌ترین روش‌های جایگزین اشاره می‌کنیم:

آی‌یو‌دی (IUD) یا دستگاه داخل رحمی

آی‌یو‌دی یکی از مطمئن‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری است که می‌تواند تا سال‌ها از بارداری جلوگیری کند. این روش در دو نوع مس‌دار و هورمونی وجود دارد.
مزایا:

• اثر طولانی‌مدت (۵ تا ۱۰ سال)

• نیاز به پیگیری روزانه ندارد

• عدم تداخل با شیردهی
  معایب:

• احتمال خونریزی‌های نامنظم در ماه‌های اول

• احتمال اندک جابه‌جایی دستگاه

قرص‌ های ترکیبی ضد بارداری

قرص‌ لاینسترنول حاوی هر دو هورمون استروژن و پروژستین هستند و باید روزانه مصرف شوند. پس از ۶ ماهگی، اگر مادر شیردهی انحصاری ندارد و میزان شیر کاهش یافته، مصرف این قرص‌ها می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.
مزایا:

• تنظیم چرخه قاعدگی

• کاهش دردهای قاعدگی و آکنه
  معایب:

• نیاز به مصرف منظم روزانه

• در برخی موارد ممکن است مقدار شیر را کاهش دهد

آمپول ضد بارداری (DMPA)

آمپول دپو مدروکسی پروژسترون استات (DMPA) هر سه ماه یکبار تزریق می‌شود و با آزادسازی تدریجی هورمون، از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند.
مزایا:

• عدم نیاز به یادآوری روزانه

• قابل استفاده در دوران شیردهی
  معایب:

• تأخیر در بازگشت باروری پس از قطع مصرف

• ممکن است باعث اضافه‌وزن یا لکه‌بینی شود

کاندوم

کاندوم یک روش غیرتهاجمی، قابل دسترس و بدون هورمون است که در کنار روش‌های دیگر می‌تواند برای پیشگیری مضاعف به‌کار رود.
مزایا:

• بدون تأثیر بر شیر مادر

• محافظت در برابر بیماری‌های مقاربتی
  معایب:

• امکان پارگی یا استفاده نادرست

• نیاز به استفاده در هر بار نزدیکی

مقایسه مزایا و معایب قرص شیردهی لاینسترنول

آیا قرص شیردهی بر خلق و خو یا روان مادر تأثیر دارد؟

مادران شیرده در دوران پس از زایمان با تغییرات شدید فیزیکی و روانی مواجه‌اند. در این میان، استفاده از داروهای هورمونی مانند قرص‌های پیشگیری از بارداری مخصوص شیردهی، نگرانی‌هایی را درباره تأثیر این داروها بر روان مادر ایجاد می‌کند. قرص شیردهی لاینسترنول، که تنها حاوی پروژستین است و فاقد استروژن می‌باشد، اگرچه کم‌عارضه تلقی می‌شود، اما نمی‌توان از اثرات احتمالی آن بر خلق‌وخو غافل شد.

برخی زنان پس از شروع مصرف این قرص‌ها دچار نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری، بی‌حوصلگی یا حتی افسردگی خفیف می‌شوند. علت این وضعیت به احتمال زیاد به تأثیرات مستقیم هورمونی بر مغز و نوسانات سطح پروژسترون مرتبط است. در افرادی که پیش‌زمینه اختلالات خلقی یا افسردگی پس از زایمان دارند، این علائم می‌تواند محسوس‌تر باشد.

در مقابل، بسیاری از مادران بدون هیچ عارضه‌ای این قرص را مصرف می‌کنند و کاملا طبیعی به زندگی روزمره و مراقبت از کودک خود ادامه می‌دهند. تفاوت پاسخ بدن افراد به هورمون‌های مصنوعی موضوعی شناخته‌شده در علم پزشکی است. بنابراین مهم‌ترین نکته در این میان، پایش منظم وضعیت روانی مادر پس از شروع مصرف دارو است.

اگر علائمی مانند غم مداوم، اضطراب، بی‌علاقگی به نوزاد، یا افکار منفی بروز پیدا کند، لازم است مصرف قرص با مشورت پزشک بررسی شود. در صورت نیاز، می‌توان از روش‌های جایگزین پیشگیری از بارداری مانند IUD یا کاندوم استفاده کرد تا سلامت روانی مادر در اولویت باقی بماند. در نهایت، سلامت روانی مادر به اندازه سلامت جسمی او و نوزادش اهمیت دارد.

پیشنهاد محصولات مفید برای دوران شیردهی

در ادامه به چند محصول مفید برای دوران شیردهی اشاره میکنیم:

مکمل‌های ویتامین D

• چرا مهمه؟ نوزادان شیرخوار معمولا ویتامین D کافی از شیر مادر دریافت نمی‌کنند. بنابراین مادر باید ذخایر بدن خود رو تقویت کنه.

• نمونه مکمل:

  • قرص ویتامین D3 1000 یا 2000 واحد

  • قطره ویتامین D مخصوص مادران شیرده

خرید مکمل قرص ویتامین D

مکمل‌ کلسیم + ویتامین D

• چرا مهمه؟ شیردهی مقدار زیادی کلسیم از بدن مادر می‌کشه. برای حفظ سلامت استخوان و دندان ضروریه.

• نمونه مکمل:

  • کلسیم سیترات + ویتامین D3

  • قرص جویدنی کلسیم دی مخصوص دوران شیردهی

مکمل‌ کلسیم + ویتامین D

مکمل آهن و فولیک اسید

• چرا مهمه؟ بسیاری از زنان پس از زایمان دچار کم‌خونی می‌شن. آهن برای انرژی، خلق‌وخو و بازگشت به وضعیت طبیعی بسیار مهمه.

• نمونه مکمل:

  • آهن ملح گلیسینات مخصوص شیردهی (با کمترین عارضه گوارشی)

  • قرص فولیک اسید ۵ میلی‌گرمی

خرید مکمل آهن

خرید مکمل فولیک اسید

اُمگا ۳ (DHA و EPA)

• چرا مهمه؟ به رشد مغز و سیستم عصبی نوزاد از طریق شیر مادر کمک می‌کنه، همچنین از افسردگی پس از زایمان جلوگیری می‌کنه.

• نمونه مکمل:

  • کپسول امگا ۳ با DHA بالا (مخصوص دوران بارداری و شیردهی)

خرید امگا 3

پروبیوتیک‌ها

• چرا مهمه؟ به سلامت دستگاه گوارش مادر و جلوگیری از یبوست یا عفونت‌ها کمک می‌کنه. همچنین ممکنه تأثیر مثبتی روی فلور گوارشی نوزاد از طریق شیر داشته باشه.

• نمونه مکمل:

  • کپسول پروبیوتیک مخصوص بانوان یا شیردهی

خرید محصولات پروبیوتیک

نتیجه گیری

در پایان، مصرف قرص ضد بارداری لاینسترنول در دوران شیردهی، به شرط تغذیه انحصاری نوزاد با شیر مادر و رعایت دقیق زمان‌بندی مصرف، روشی نسبتاً مؤثر برای پیشگیری از بارداری محسوب می‌شود. این قرص‌ها فاقد استروژن بوده و تأثیر منفی بر میزان یا کیفیت شیر مادر ندارند، اما فقط تا شش ماه پس از زایمان، همزمان با شیردهی مداوم، مؤثر خواهند بود.

در عین حال، مصرف ناصحیح یا فراموشی قرص می‌تواند احتمال شکست روش را بالا ببرد، به‌ویژه اگر مادر قاعدگی را از سر گرفته باشد. همچنین آگاهی از موارد منع مصرف، عوارض جانبی و تعاملات دارویی احتمالی در افزایش ایمنی و اثربخشی این روش نقش دارد. بنابراین، مادران باید پیش از شروع مصرف این قرص‌ها، با پزشک مشورت کرده و در صورت مشاهده علائم هشداردهنده، بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کنند. پیشگیری موفق از بارداری در دوران شیردهی مستلزم دقت، آگاهی و پیگیری مستمر وضعیت سلامت مادر است.