8 تا از مهم ترین علائم سرطان روده یا سرطان روده بزرگ

در دنیای امروز، با افزایش سن امید به زندگی و تغییر سبک زندگی، میزان ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر به‌ویژه سرطان‌ها، به شکل چشمگیری رو به افزایش است. سرطان روده بزرگ به‌عنوان یکی از شایع‌ترین و مرگبارترین انواع سرطان‌ها، جایگاه ویژه‌ای در میان نگرانی‌های حوزه سلامت عمومی یافته است. متأسفانه، اغلب این بیماری تا مراحل پیشرفته هیچ علامت خاصی ندارد و همین موضوع، ضرورت غربالگری و پیشگیری به‌موقع را دوچندان می‌کند.

در این مقاله، با نگاهی دقیق و علمی، به بررسی جامع عوامل خطر، راهکارهای پیشگیری، اهمیت غربالگری و علائم هشداردهنده‌ی سرطان روده بزرگ خواهیم پرداخت تا گامی مؤثر در ارتقای آگاهی عمومی و کاهش مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری برداشته باشیم.

عوامل کلی افزایش بروز انواع سرطان

• افزایش سن امید به زندگی به دنبال کنترل بیماری‌ های واگیر، مهم‌ترین عامل در میزان بروز سرطان شناخته می‌ شود.
• میزان بروز سرطان در ایران، در حد متوسط جهانی است  میزان بروز سرطان در ایران طی دو دهه آینده افزایش قابل توجهی پیدا خواهد کرد.
• عوامل دیگری هم در افزایش موارد ابتلاء به سرطان نقش دارند که میتوان به تغذیه ناسالم، شیوه زندگی ناسالم و عوامل محیطی اشاره کرد.
• حدود ۵۵ تا ۶۰ درصد مردم کشورمان فعالیت بدنی مناسب ندارند و ۶۰ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال در کشور، افزایش وزن دارند.
• همچنین عوامل محیطی مثل آلودگی هوا و آب، سهم زیادی در ابتلاء به سرطان دارند.

سرطان روده چهارمین سرطان کشنده کشور

افراد باید از سن 45 تا75 سالگی غربالگری سرطان روده بزرگ را انجام دهند ولی اگر چنانچه سابقه ژنتیکی این بیماری در افراد درجه یک خانواده وجود دارد باید از سن 35 سالگی آزمایش‌ های تشخیصی آغاز شود.
سرطان روده بزرگ دومین عامل مرگ و میر در زنان و سومین عامل مرگ و میر در مردان است.
همانطور که احتمالا می دانید سرطان روده بزرگ، سومین نوع معمول سرطان در کل دنیا است و ده درصد تمامی موارد سرطان را در بر می‌گیرد.

«برای آشنایی با علائم، علل و روش‌های پیشگیری از سرطان معده نیز می‌توانید مقاله کامل ما درباره سرطان معده را مطالعه کنید.»

پیشگیری از سرطان روده بزرگ

طبق medicalnewstoday بهترین راه پیشگیری از سرطان کولورکتال، غربالگری است.
از سن ۵۰ سال به بعد در افراد عادی و در افراد دارای سابقه خانوادگی و سایر ریسک فاکتورها، در سنین پایین‌ تر انجام میگیرد.

تغییر در سبک زندگی در پیشگیری از سرطان کولون موثر است

• ورزش: انجام فعالیت‌‌ های بدنی به مدت ۳۰ دقیقه در روز، نه تنها در پیشگیری از سرطان بسیار موثر هستند؛ بلکه در بهبود روحیه نیز تاثیر به‌ سزایی دارند. اگر تاکنون فعالیت بدنی نداشته‌‌ اید، با انجام فعالیت‌ های سبک شروع کنید و مدت زمان آن را به نیم ساعت در روز برسانید.
• وزن مناسب: بهترین روش برای کاهش وزن، ورزش کافی به همراه رعایت رژیم غذایی مناسب است. به یاد داشته باشید کاهش وزن باید به آرامی و تحت نظر پزشک صورت گیرد تا از بروز عوارض جدی پیشگیری شود.
• ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
• تغذیه مناسب: صرف انواع مختلف منابع غذایی مانند؛ میوه‌ ها سبزیجات غلات کامل روغن زیتون روغن ماهی که حاوی انواع ویتامین، مواد معدنی، فیبر، کربوهیدرات و آنتی اکسیدان هستند توصیه می‌ شود. همچنین کاهش مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده، چربی‌ های اشباع شده در پیشگیری از سرطان کولون نقش دارد.

عوامل خطر مربوط به سبک زندگی

• اضافه وزن
• داشتن سبک زندگی غیر فعال
• رژیم غذایی سرشار ازگوشت قرمز و گوشت فراوری شده مثل سوسیس
• سیگار کشیدن
• مصرف زیاد الکل میتواند خطر ابتلابه سرطان روده بزرگ راافزایش دهد.
• رژیم غذایی: رژیم غذایی حاوی فیبر کم، چربی اشباع شده، کالری بالا، پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده، جز مواد غذایی مضر هستند. معمولا در جوامع غربی رواج بیشتری داشته و با خطر بالای سرطان کولون و سرطان رکتوم همراه است..

راهکارهای تغذیه‌ای و مکملی برای پیشگیری از سرطان روده

تغذیه سالم نقش بسیار مؤثری در پیشگیری از سرطان روده دارد. استفاده از مواد غذایی سرشار از فیبر، سبزیجات تازه، کاهش مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده و حفظ وزن سالم از اقدامات اصلی هستند. در کنار این موارد، برخی از ویتامین‌ها و مینرال‌ها نیز می‌توانند به‌عنوان یک لایه‌ی محافظتی در بدن عمل کنند.

از جمله مکمل‌هایی که نقش حمایتی و پیشگیرانه در بروز سرطان روده دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ویتامین D: موثر در تنظیم رشد سلولی و کاهش التهاب‌های مزمن روده.

کلسیم: کمک به تعادل فلور روده و کاهش خطر پولیپ‌ها.

امگا-۳: با خواص ضدالتهابی قوی که می‌تواند محیط روده را برای رشد سلول‌های سرطانی نامناسب کند.

ویتامین C و E: آنتی‌اکسیدان‌هایی که با مقابله با آسیب‌های اکسیداتیو، از سلول‌های روده محافظت می‌کنند.

ویتامین C

ویتامین E

روی (زینک) و سلنیوم: تقویت‌کننده‌های قوی سیستم ایمنی که می‌توانند در پیشگیری از بروز جهش‌های سلولی نقش داشته باشند.

زینک

سلنیوم

عوامل خطر غیر قابل اصلاح

• سن: سرطان کولون در هر سنی رخ می‌ دهد. اما اکثر افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ بیش از ۵۰ سال سن دارند. میزان سرطان روده بزرگ در افراد زیر ۵۰ سال افزایش یافته است، اما پزشکان از علت این افزایش آگاهی ندارند.
• جنس: سرطان کولون زنان و مردان را به طور مساوی درگیر می‌ کند. اما در مردان در سنین جوان‌ تر تظاهر پیدا می‌ کند.
• سابقه‌ ی سرطان کولورکتال یا پولیپ: اگر قبلا سرطان روده بزرگ یا پولیپ‌ های سرطانی روده بزرگ داشته‌ اید، خطر ابتلا به سرطان کولون در آینده افزایش می‌ یابد.
• سابقه‌ دیگر سرطان‌ ها: وجود سرطان سینه، تخمدان یا رحم با افزایش احتمال متاستاز و سرطان کولون همراه هستند.
• سابقه‌ ی خانوادگی سرطان روده‌ ی بزرگ: وجود سرطان کولون در افراد درجه یک خانواده، احتمال ابتلا به سرطان کولون را افزایش می‌ دهد. اگر بیش از یک عضو خانواده به سرطان روده بزرگ مبتلا باشند، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال بیشتر است.
• التهاب در روده: بیماری‌ های التهابی مزمن کولون، مانند کولیت زخمی، بیماری کرون یا بیماری التهابی روده احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌ دهند.
• سندروم‌ های ژنتیکی: تنها یک درصد از سرطان‌ های روده بزرگ با تغییرات ژنی ارتباط دارند.
• دیابت: ریسک ابتلا به سرطان کولون در افراد مبتلا به دیابت و افراد دارای مقاومت انسولینی، بالاتر است.
• پرتو درمانی: رادیو تراپی در ناحیه شکمی برای درمان سرطان‌ های قبلی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌ دهد.
• نژاد آفریقایی آمریکایی: نژاد آفریقایی آمریکایی بیشتر از سایر نژادها در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارند.

سرطان روده بزرگ چه علائمی دارد؟

• تغییر مداوم در اجابت مزاج: وجود اسهال، یبوست و یا تغییر در قوام مدفوع.
• خونریزی گوارشی: خونریزی مستقیم به شکل دفع خون قرمز روشن از مقعد یا وجود خون در مدفوع که باعث سیاه شدن مدفوع می‌ شود.
• خارش مقعد
• ناراحتی گوارشی مداوم مانند دفع گاز یا درد شکم.
• احساس عدم تخلیه کافی روده پس از اجابت مزاج.
• ضعف و خستگی
• کاهش وزن بدون دلیل
• احساس پر بودن شکم: حتی در حالی که فرد غذا نخورده است احساس سیری دارد.
• وجود توده در شکم که توسط فرد یا دکتر احساس میشود.
• فقر آهن غیر قابل توضیح در مردان و در زنان پس از یائسگی.

علائم سرطان روده بزرگ در جوانان

1. خونریزی از رکتوم
2. خون در مدفوع
3. یبوست
4. اسهال
5. خستگی مفرط
6. احساس حرکات روده‌ ی شدید حتی پس از دفع
7. ضعف
8. درد و گرفتگی شکم

سن شروع غربالگری و اهمیت آن

• آزمایشات غربالگری برای تشخیص زود هنگام سرطان روده بزرگ و پولیپ‌ در افراد سالم بدون علامت از سن ۵۰ تا ۷۵ سالگی توصیه میشود.
• سرطان روده ازطریق غربالگری های منظم قابل پیشگیری است که‌ می تواند پولیپ ها را قبل از سرطانی شدن پیدا کند.
• سرطان روده معمولا تا زمانی که‌ بیماری پیشرفته نشده علائمی هم ازخود نشان نمیدهد.
• افراد با خطر متوسط باید غربالگری سرطان روده را تا قبل از سن 50 سالگی شروع کنند.

علائم احتمالی که نشان دهنده نیاز به غربالگری سرطان روده هستند

• تغییر در عادات روده که‌ بیش از چند هفته طول میکشد.
• احساس نیاز به‌ اجابت مزاج حتی پس از انجام آن نیز از بین نمیرود
• خونریزی مقعدی مدفوع تیره یا خون در مدفوع
• ناراحتی معده از جمله نفخ یا درد مداوم شکم
  ضعف یا خستگی غیر قابل توضیح
  کاهش وزن بی دلیل
• کم خونی بی دلیل

سوالات متدوال

هدف از غربالگری سرطان روده چیست؟

• کاهش میزان مرگ و میر
• کاهش میزان ابتلای افراد به کنسر(با تشخیص و برداشتن پولیپ هایی که به‌زودی سرطانی میشوند)
• سرطان روده‌ بزرگ معمولا با تشکیل توده‌ های کوچک و خوش‌ خیمی به نام پولیپ در قسمت داخلی روده بزرگ آغاز می‌ شود. در ابتدا پولیپ‌ ها کوچک، کم و بی علامت هستند. به همین دلیل پیگیری و غربالگری منظم برای کنترل و برداشتن پولیپ‌‌ ها قبل از سرطانی شدن آن‌ ها ضروری است.

کلونوسکوپی از چه سنی باید انجام شود؟

• بدون توجه به‌ جنسیت معمولا کولونوسکوپی از سن 50 سالگی شروع میشود. و اگر مشکلی نباشد هر ده سال تکرار می شود.
• این روش دقیق ترین روش غربال گری است.
• افرادی که‌ در معرض خطر ابتلا به کنسر هستند با دستور پزشک ممکن است زودتر شروع به‌ این اقدامات کنند و همچنین پزشک خواهد گفت چه زمانی دیگر به‌ کولونوسکوپی نیازی ندارند.

آیا برنامه غربالگری در ایران وجود دارد؟

بله، تشخیص زودرس سرطان روده بزرگ در مراکز جامع خدمات سلامت با انجام یک تست مدفوع ساده اولیه از مراجعان بالای ۴۰ سال انجام میشود و در صورت مثبت بودن تست ارجاع انجام میشود.
در خصوص سرطان روده بزرگ اگر اقدامات پیشگیری کننده به موقع انجام شود اثرات قطعی درمانی خواهد داشت.
اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شود و مداخله انجام گیرد، بیمار کامل بهبود مییابد. این نوع تشخیص، پیشگیری و مداخله‌ ای است که شبیه واکسن زدن عمل میکند و فرد در برابر این سرطان بیمه میشود.

نقش سبک زندگی در بروز سرطان‌ ها بسیار جدی است.

روش های غربالگری فقط کلونوسکوپی است؟

• سیگموئیدوسکوپی
• کولونوسکوپی
• تنقیه باریم دو کنتراست
• کولونوسکوپی مجازی
• آزمایش خون مخفی مدفوع
• DNA آزمایشات مدفوع
• آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع
• آزمایش ژن مدفوع
• آزمایش رکتوم دیجیتال

باید توجه داشت این آزمایشات غربالگری سرطان روده  به‌ اندازه کولونوسکوپی کامل نیستند اگر فرد براساس اینها مشکوک به‌ پولیپ یا تومور باشد همچنان نیاز به‌ کولونوسکوپی دارد.

غربالگری و پیشگیری در سرطان روده چقدر اهمیت دارد؟

در خصوص سرطان روده بزرگ اگر اقدامات پیشگیری کننده به موقع انجام شود اثرات قطعی درمانی خواهد داشت.
اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شود و مداخله انجام گیرد، بیمار کامل بهبود می‌ یابد. این نوع تشخیص، پیشگیری و مداخله‌ ای است که شبیه واکسن زدن عمل میکند و فرد در برابر این سرطان بیمه میشود.

نقش سبک زندگی در بروز سرطان‌ ها بسیار جدی است.

چرا کم خونی در افراد مسن باید جدی گرفته شود؟

کم خونی یکی از علائم شایع سرطان روده است.
افراد باید از سن 50 سالگی غربالگری سرطان روده بزرگ را انجام دهند ولی اگر چنانچه سابقه ژنتیکی این بیماری در افراد درجه یک خانواده وجود دارد باید از سن 35 سالگی آزمایش‌ های تشخیصی آغاز شود.

سرطان روده بزرگ بدخیم درمان دارد؟

اگر سرطان در مرحله‌ ی اولیه تشخیص داده شود، احتمال نجات پیدا کردن بیمار و درمان آن ۹۰٪ است. اگر سرطان به غدد لنفاوی مجاور و یا بافت‌ های زیرین تهاجم کرده‌ باشد، احتمال زنده ماندن بیماران تا ۵ سال به ۷۳٪ کاهش پیدا میکند. در صورتی‌ که سرطان بدخیم به اندام‌ های دیگر متاستاز داده باشد، احتمال درمان و نرخ ۵ سال زندگی به ۱۷٪ کاهش مییابد.

رویکردهای تغذیه‌ محور و سبک زندگی سالم در کاهش شیوع سرطان روده

سرطان روده بزرگ یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها در جهان است که سهم قابل توجهی در مرگ و میر ناشی از بیماری‌های سرطانی دارد. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که علاوه بر عوامل ژنتیکی و محیطی، سبک زندگی و رژیم غذایی نقش بسیار مؤثری در افزایش یا کاهش خطر ابتلا به این بیماری دارند. اصلاح سبک زندگی و انتخاب تغذیه سالم به عنوان یکی از مؤثرترین راهکارهای پیشگیری، در کاهش شیوع سرطان روده بزرگ شناخته شده است.

تغذیه سرشار از فیبر، میوه‌ها، سبزیجات تازه و غلات کامل می‌تواند به حفظ سلامت روده کمک کرده و با کاهش التهاب و بهبود عملکرد دستگاه گوارش، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد. مصرف چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و امگا-۳ نیز با خواص ضد التهابی شناخته شده‌اند که به جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند. برعکس، مصرف بیش از حد گوشت‌های قرمز و فرآوری شده، چربی‌های اشباع شده و رژیم‌های غذایی پرکالری، خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.

علاوه بر تغذیه، فعالیت بدنی منظم نقش مهمی در پیشگیری از سرطان روده بزرگ ایفا می‌کند. ورزش روزانه حداقل ۳۰ دقیقه، به کنترل وزن، کاهش التهاب مزمن و بهبود عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کند. همچنین ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل از دیگر عوامل کلیدی در کاهش ریسک این بیماری هستند.

با توجه به نقش مؤثر سبک زندگی و تغذیه در پیشگیری، آموزش‌های همگانی و ترویج سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش بروز سرطان روده بزرگ در جامعه کمک کند. اقدامات پیشگیرانه از این دست، ضمن بهبود کیفیت زندگی، بار اقتصادی و اجتماعی ناشی از این بیماری را نیز کاهش می‌دهند.

نتیجه گیری

در نهایت، سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب به‌عنوان ستون‌های اصلی پیشگیری از سرطان روده بزرگ شناخته می‌شوند. رعایت رژیم غذایی پر فیبر و کم چربی‌های ناسالم، همراه با فعالیت بدنی منظم و ترک عوامل مضر مانند سیگار و الکل، می‌تواند به‌طور چشمگیری ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.

علاوه بر این، مصرف مکمل‌های مناسب و حفظ وزن ایده‌آل، نقش مکملی در محافظت از سلامت روده ایفا می‌کنند. توجه به این نکات ساده اما مؤثر، می‌تواند علاوه بر کاهش بار بیماری، کیفیت زندگی و امید به زندگی را در جامعه بهبود بخشد.

افزایش سن و امید به زندگی، به‌ویژه پس از کنترل بیماری‌های واگیر، از مهم‌ترین عوامل افزایش بروز سرطان در سطح جهان شناخته شده‌اند (جزئیات بیشتر در وب‌ سایت سازمان جهانی بهداشت).