آفت دهان چیست؟ علائم و روش های پیشگیری و درمان
زخم هایی سطحی، کوچک و خوش خیم که در داخل ایجاد می شوند و دردناک هستند
معمولا کوچک و دایره ای شکل است و پس از گذشت یک تا دو هفته بر طرف میشود. عمدتا به صورت گروهی یا خوشه ای پدید می آید.
معمولا هر بار 4 تا 6 زخم هم زمان در قسمت های داخلی گونه، زبان، لثه و روی لب ایجاد می شود.
این زخم ها برخلاف دیگر تاول هایی که غالبا بر اثر تب، سرما خوردگی و یا تبخال به وجود می آیند، تنها در قسمت داخلی دهان بروز یافته و هیچ گاه قسمت های خارجی را درگیر نمیکند.
آفت چه شکلی دارد؟
زخم فرورفته زرد یا سفید، دردناک، یا حاشیه قرمز و برجسته
شیوع آفت دهان
بیش از 20 درصد از جمعیت تشکیل دهنده دنیا یک بار و یا بیشتر این زخم دردناک را تجربه می کنند. جالب تر این که بروز آفت دهان در زنان بیشتر از مردان به چشم می خورد. اکثر این زخم ها دوره درمانی 10 تا 14 روزه دارند. فرد بیمار می تواند با شستشوی مرتب دهان خود و استفاده از برخی داروها طول دوره بیماری را کاهش داده و به بهبود سریع زخم کمک کند.
هشدار در مورد آفت دهان
اگر زخم یا آفت دهان بیشتر از دوتا سه هفته طول بکشد و خوب نشود باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه شود
گاهی آفت دهان نشانه ای از وجود یک عفونت ویروسی و یا کمبود مواد مغذی (ب12و فولیک. زینک . آهن)در بدن و حتی در برخی موارد نشان از ابتلای فرد به بیماری سلیاک است. در صورتی که آفت ایجاد شده بیش از 3 هفته در دهان شما ماندگار شده و ظاهری غیر عادی داشت، بلافاصله به دندانپزشکی مراجعه کنید.
به یاد داشته باشید که آفت دهان در مواردی بسیار نادر نشانه ای از وجود سرطان دهان می باشد. تشخیص زود هنگام این بیماری می تواند تاثیر بسیار چشمگیری بر موفقیت درمان آن داشته باشد.
اگر کسی در سال بیش از 3 بار آفت می زند و به جز دهان در ناحیه تناسلی هم آفت می زند حتما باید به متخصص روماتولوژی مراجعه کند (احتمال بیماری بهجت)
علت بروز آفت چیست؟
تاکنون هیچ دلیل مشخصی برای به وجود آمدن آفت های دهانی گزارش داده نشده است، تنها می توان گفت چند عامل می توانند محرک به وجود آمدن آفت های دهانی باشند.
عواملی که در به وجود آمدن آفت های دهانی تاثیر دارند شامل موارد زیر می باشد:
- زخم هایی به وجود آمده بر اثر عمل های دندانپزشکی.
- استفاده از خمیر دندان و دهان شویه هایی که حاوی سدیم لوریل سولفات می باشد.
- مسواک زدن نادرست.
- استفاده از مواد خوراکی و غذایی اسیدی.
- حساسیت به باکتری های دهانی.
- تغییر در هورمون ها
- ناراحتی های عصبی و کم خوابی
- عفونت های ویروسی
- کمبود ویتامین ب12 وفولیک اسید و آهن.
عوامل موثر بر ایجاد آفت
- وراثت
- استرس
- آسیب زدن به دهان و لثه به هنگام مسواک زدن
- تغییرات هورمونی مخصوصا در خانم ها به دلیل عادات ماهانه
- کمبود ویتامین ب 12 واسید فولیک در بدن
- مشکلات گوارشی
- سرطان دهان
- رادیوتراپی سر و گردن
- وجود ویروس تبخال در بدن
راه های درمان آفت
در صورتی که دکتر تشخیص کمبود آهن را بدهد مصرف این مکمل ها می تواند کمک کننده باشد.
گذاشتن چای کیسه ای.
استفاده از یخ روی آفت.
استفاده از دهانشویه.
درست کردن خمیر جوش شیرین و قرار دادن آن بر روی آفت
استفاده از آب نمک و جوش شیرین به عنوان دهانشویه
استفاده از خمیرها و ژل ها و محلول های موضعی بر روی آفت
استفاده از مکمل هایی مثل فولیک اسید ویتامین های گروه ب وآهن و روی می باشد
درمان های موضعی موجود
| نام | روش مصرف | اجزا | شکل دارویی | ملاحظات |
| Persica | قطره دهانشویه | گیاه مسواک .نعنا بومادران | 10تا15 قطره در 15 سی سی آب غرغره شود | |
| Gelclair | ژل دهانی برای شستشو | شیرین بیان | یک قاشق در 3 قاشق غذاخوری آب غرغره شود | |
| در کودکان مستقیم با گوش پاک کن روی آفت قرار گیرد | ||||
| Aftin gel | ژل دهانی برای آفت | شیرین بیان چای ترش مورد رازیانه | یک قطره با گوش پاک کن در محل گذاشته شود | اگر خورده شد کمی شیر بخورید . |
| در کودکان زیر 5 سال به خاطر سوزش مصرف نشود | ||||
| Dentol | قطره دهانی | مرزه | دو قطره در نصف استکان آب روزی سه بار غرغره شود | |
| Dentol Plus | قطره دهانی و خمیردندان پریودنتال بدون سولفات | |||
| Myrtex | محلول موضعی | مورد | ده قطره روی پنبه و 20 ثانیه روی ضایعه بماند | در کودکان و بیماران سرطانی مصرف نشود |
| Iodine glycerin | قطره دهانی | ید در گلیسرین | یک قطره روی آفت روزی سه بار | در موارد حساسیت استفاده نشود |
| teriadent | خمیر دهانی با اپلیکاتور | تریامسینولون | کمی از پماد را با اپلیکاتور روی زخم بگذارید و فشار دهید |
علت آفت دهان اطفال چیست؟
- عوامل وراثتی و ارثی
- استرس و نگرانی
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- تغذیه و رژیم نادرست غذایی
- مصرف داروهای خاص
- آلرژی به مواد خوراکی
مدیریت آفت در کودکان
- استفاده از کمپرس یخ برای بی حس کردن ناحیه دچار آفت دهان در کودک
- تهیه غذاهای سرد و جلوگیری از مصرف غذاهای داغ، تند و یا مرکبات در کودک برای جلوگیری از آفت دهان در کودک
- اجازه ندادن به کودک جهت مصرف غذا های شور مانند چیپس و آجیل
- عدم استفاده از خمیر دندان ها و دهانشویه های حاوی لوریل سولفات توسط کودک
- انتخاب مسواک های نرم و مخصوص کودک
- تهیه لیستی از غذا هایی که کودک به آن ها حساسیت دارد و تنظیم رژیم غذایی مناسب کودک
- پرهیز از مصرف مواد غذایی تند، شور واسیدی مانند لیمو وگوجه فرنگی
- آموزش بهداشت دهان و دندان به کودک
- آموزش استفاده از شستشوی مرتب و مداوم دهان و دندان ها با آب نمک و دهانشویه های معمولی
- استفاده از محلول شیر منیزیوم به عنوان داروهای ضد اسید برای کودک
- کمک به کودک جهت نوشیدن مایعات، مصرف مایعات با استفاده از نی تا حد زیادی به نخفیف درد کمک خواهد کرد.
- ماست پروبیوتیک خنک
درمان آفت در کودکان
استفاده از کمپرس یخ جهت بی‌حس شدن ناحیه آفت
خوردن بستنی و خوراکی‌های خنک برای درمان آفت دهان
اجتناب از مصرف غذاهای پر ادویه
استفاده از خمیردهانی تریامسینولون(تریادنت.ادکورتیل)
غرغره شربت دیفن هیدرامین حاوی یک عدد آمپول دگزامتازون
استفاده از محلول و ژل گیاهی موجود به علت درد و سوزش در محل مصرف در کودکان زیر 5 سال توصیه نمیشود
بهترین مکمل ها برای پیشگیری و کمک به تسریع درمان آفت دهان
- ویال خوراکی نوروبین 3000 بنیان سلامت کسری: حاوی ویتامین B12 با دوز بالا است که در بهبود بافت مخاط دهان و تسریع ترمیم آفت‌های دهانی مؤثر است.
ویال خوراکی نوروبین 3000 بنیان سلامت کسری
- ویال خوراکی ویتامین B12 پلاس یوروویتال: ترکیبی از ویتامین B12 و ویتامین‌های گروه B دارد که به تقویت سیستم ایمنی و ترمیم سریعتر زخم‌های دهانی کمک میکند.
ویال خوراکی ویتامین B12 پلاس یوروویتال
- قرص روفولیک رگولار عبیدی: حاوی فولیک اسید است که کمبود آن میتواند یکی از علل بروز آفت دهان باشد؛ این مکمل به پیشگیری و کاهش دفعات آفت کمک میکند.
- قرص روفولیک پلاس مکس عبیدی: ترکیبی از فولیک اسید، B12 و سایر ویتامین‌های ضروری است که در درمان آفت دهان نقش مؤثرتری نسبت به نوع رگولار دارد و برای افراد با کمبود چندگانه مناسب تر است.
- کپسول ویتامین C و زینک یوروویتال: ترکیب ویتامین C و زینک باعث تقویت سیستم ایمنی، تسریع ترمیم زخم‌ها و کاهش التهاب مخاط دهان میشود.
کپسول ویتامین C و زینک یوروویتال
- کپسول سوزین 25 الحاوی: حاوی زینک با دوز مؤثر است که به بهبود زخم‌های دهانی و کاهش دفعات بروز آفت کمک میکند، مخصوصاً در افراد با کمبود زینک.
- قرص جوشان زینک و B کمپلکس یوروویتال: ترکیب زینک و ویتامین‌های گروه B، هم در ترمیم سریعتر آفت‌ها و هم در پیشگیری از بروز مجدد آنها بسیار مؤثر است.
قرص جوشان زینک و B کمپلکس یوروویتال
- کپسول فروفورت گاین عبیدی: حاوی آهن، فولیک اسید و ویتامین B12 است که به درمان کم‌خونی و ترمیم سریعتر زخم‌های دهانی از جمله آفت کمک میکند.
- قرص آیزن پلاس یوروویتال: ترکیب آهن با ویتامین C و ویتامین های B باعث بهبود سیستم ایمنی و بازسازی مخاط دهان میشود و به کاهش دفعات آفت کمک میکند.
- ففول کپسول فرودین عبیدی: مکمل آهن همراه با فولیک اسید است که در جبران کمبودهای تغذیه ای مؤثر بوده و بهبود آفت دهان را تسریع میکند.
- شربت فروگلوبین پلاس ویتابیوتیکس: ترکیبی کامل از آهن، فولیک اسید، B12 و دیگر ریزمغذی‌هاست که در رفع کم‌خونی و تسریع بهبود زخم‌های دهانی مؤثر است.
شربت فروگلوبین پلاس ویتابیوتیکس
سوالات رایج
آیا ممکن است ارتودنسی یکی از دلایل ایجاد آفت دهان باشد؟
ارتودنسی دندان یا براکت ها خود به خود باعث ایجاد آفت دهان نمی شود،
مگر در شرایطی که دندان های فرد از قبل دارای عفونت باشد و بهداشت دهان و دندان را رعایت نکرده باشد که این امر چه دندان های شما دارای براکت باشد چه نباشد باعث ایجاد عفونت می شود.
و یا آسیب و خراشی ایجاد شود که مستعد عفونت بشود
چند نوع آفت داریم؟
آفت های دهانی از سه نوع اصلی وجود دارند، این موارد شامل:
- آفت دهانی کوچک (مینور)، آفت های دهانی (ماژور) و آفت های دهانی هرپتی فرم می باشند.
- به آفت های کوچکی که اندازه آنها به اندازه نوک مداد می باشد و شایع ترین نوع آفت دهانی است، آفت مینور می گویند.
- آفت های بزرگ یا همان ماژور هر بار یک عدد بزرگ و عمقی با لبه های نامنظم در دهان فرد پدیدار می شود و مدت زمان از بین رفتن آن به شش هفته می رسد.
- به آفت هایی که به اندازه سر سوزن هستند و در هنگام بیرون آمدن بین ده تا صد تا پدیدار می شود آفت هرپتی فرم می گویند.
علت آفت مکرر دهان در بزرگسالان چیست؟
می توان گفت اصلی ترین علت آفت مکرر دهان در بزرگسالان وراثت است، پس اگر کسی از نزدیکان شما مبتلا به افت دهان شده باشد، امکان مبتلا شدن شما نیز وجود دارد.
یکی دیگر از علل آفت دهان کمبود ویتامین ها هستند؛ ویتامین هایی همچون نیاسین,(اسید فولیک اسید. زینک و آهن احتمال بروز بیماری را بیشترمیکند
همچنین عوامل زیر در بروز آفت مکرر دهان در بزرگسالان تاثیرگذار است:
- استرس
- آلرژی
- عفونت ها
- سیستم بدنی ضعیف
- کمبود ویتامین ها
آیا جوش شیرین برای درمان آفت مفید است؟
در بیشتر مواقع آفت دهان ها نیازی به درمان ندارند به این دلیل که در مدت زمان کوتاهی از بین خواهند رفت اما گاهی اوقات برعکس است و با درد و سوزش همراه است برای این مواقع استفاده از دهانشویه ها بسیار تاثیر گذار است برای مثال استفاده از دهانشویه آب نمک و جوش شیرین و یا دهانشویه شیرین بیان می تواند مفید باشد.
کمبود چه موادی باعث ایجاد آفت میشود؟
- ویتامین های بی به خصوص ب 12
- زینک
- آهن
کوکتل معروف آفت چیست
در شرایطی که دسترسی به درمانهای موضعی آفت نداریم مخلوط زیر میتواند باعث کاهش درد و التهاب و درمان آفت شود
- شربت دیفن ساده یک عدد
- آمپول دگزامتازون یک عدد
- کپسول تتراسیکلین هشت عدد
- شربت آلومینیوم یا منیزیم 30 سی سی
- آمپول دگزامتازون یک عدد
- مخلوط شود و روزی سه بار غرغره شود
این مخلوط در صورتیکه که در کودکان زیر 12 سال مصرف شود نباید حاوی تتراسیکلین باشد
آیا درمان خانگی برای آفت وجود دارد؟
اصولا بعد از یک الی دو هفته خود به خود بهبود می یابد ولی برای این که زمان این بیماری کاهش یابد می توان با روش های خانگی آن را زودتر درمان نمود.
برای درمان آفت بهتر است از غذاهای تند، نمکی و اسیدی خودداری نمایید زیرا این غذاها روند درمان را متوقف می نمایند و آفت دیرتر از بین می رود و همچنین از غذاهای داغ صرف نظر نمایید تا درد شما را کاهش دهد و دچار درد نگردید.
- شستشو با نمک: محلول آبنمک به مدت 30 ثانیه در دهان و با بالا بردن غلظت کلرید سدیم و جمع کردن آب غشا اطراف دهان به بهبود آبسه و زخم های دهان کمک شایانی می نمایید.
- یخ: مکیدن یخ به هنگام سوزش و التهاب موجود در دهان باعث تسکین درد می شود همچنین باعث می گردد که به دلیل سرمای یخ جریان خون در آن منطقه کاهش یابد و التهاب و قرمزی آن ناحیه کاهش می گردد.
- چای سیاه: استفاده از چای کیسه ایی به صورت مستقیم بر روی آفت یکی از راه های درمان این بیماری می باشد و یا می توان چای سرد شده را همانند دهانشویه استفاده نمود و بعد از دهان خارج نمایید وجود تانن موجود در چایی سبب التیام زخم شما می شود.
- شیرین بیان: تحقیقات نشان داده است کسانی که به آفت دهان مبتلا شده اند و در روز چهار الی پنچ بار از دهانشویه شیرین بیان استفاده کرده اند درد کمتری دارند و روند درمان آن بسیار سریعتر است. طبق آمار افرادی که برای درمان افت دهان از دهانشویه شیرین بیان استفاده کرده اند همان روز علائم رو به بهبودی را حس کرده اند.
آیا آفت مسری است؟
آفت دهان به هیچ وجه از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کند
