قرص کلاژن
کلاژن چیست؟
کلاژن یکی از مهم‌ترین پروتئین‌های بدن است که نقش کلیدی در حفظ سلامت پوست، مو، ناخن‌ها و مفاصل دارد. این پروتئین به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شود، اما با افزایش سن، میزان تولید آن کاهش می‌یابد که میتواند منجر به چین‌وچروک، افتادگی پوست و ضعف مفاصل شود.
قرص کلاژن یکی از بهترین راهکارها برای جبران این کمبود است. این مکمل با تأمین اسیدهای آمینه ضروری، به تقویت ساختار پوست کمک کرده و از پیری زودرس جلوگیری می‌کند. همچنین، مصرف منظم آن میتواند درد مفاصل را کاهش داده و انعطاف‌پذیری غضروف‌ها را بهبود ببخشد.
پروتئین‌ها از آمینو اسیدها ساخته میشوند. آمینو اسیدهای اصلی که کلاژن را تشکیل می‌دهند شامل پرولین، گلیسین و هیدروکسی پرولین هستند. این آمینو اسیدها به یکدیگر متصل میشوند و رشته‌های پروتئینی را در ساختاری سه‌گانه به نام هلیکس تشکیل می‌دهند. بدن شما همچنین به میزان مناسب ویتامین C، روی، مس و منگنز برای ساخت این ساختار سه‌گانه نیاز دارد.
مکمل پودر یا قرص کلاژن چیست؟
مکمل‌های کلاژن محصولاتی هستند که برای تقویت پوست، مو، ناخن، مفاصل و استخوان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مکمل‌ها حاوی پروتئین کلاژن یا مشتقات آن هستند که در بدن نقش مهمی در حفظ ساختار بافت‌ها ایفا می‌کند. مکمل های کلاژن به صورت قرص، کپسول و یا پودر در بازار موجود هستند.
کلاژن چه کاری انجام می‌دهد؟
نقش اصلی کلاژن فراهم کردن ساختار، استحکام و حمایت در سراسر بدن است.
نقش‌های خاص کلاژن عبارتند از:
- کمک به تشکیل فیبروبلاست‌ها در لایه درمیس (لایه میانه پوست)، که به رشد سلول‌های جدید کمک می‌کند.
- نقش در جایگزینی سلول‌های مرده پوست.
- ایجاد پوشش محافظ برای ارگان‌های بدن.
- فراهم کردن ساختار، استحکام و خاصیت ارتجاعی برای پوست.
- کمک به لخته شدن خون.
آیا انواع مختلفی از کلاژن وجود دارد؟
حدود ۲۸ نوع مختلف کلاژن شناسایی شده است. این انواع با توجه به نحوه سازمان‌دهی مولکول‌ها، اجزای سلولی که به آن‌ها افزوده می‌شود و محل استفاده کلاژن در بدن شما متفاوت هستند. تمام رشته‌های کلاژن حداقل یک ساختار هلیکس سه‌گانه دارند.
پنج نوع اصلی کلاژن و عملکردهای آن‌ها عبارتند از:
- نوع I: این نوع ۹۰٪ از کلاژن بدن شما را تشکیل می‌دهد. نوع I به صورت متراکم و فشرده است و برای فراهم کردن ساختار پوست، استخوان‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها استفاده می‌شود.
- نوع II: این نوع در غضروف الاستیک یافت می‌شود که از مفاصل حمایت می‌کند.
- نوع III: این نوع در عضلات، شریان‌ها و ارگان‌ها یافت می‌شود.
- نوع IV: این نوع در لایه‌های پوست شما یافت می‌شود.
- نوع V: این نوع در قرنیه چشم، برخی لایه‌های پوست، مو و بافت جفت یافت می‌شود.
وقتی که پیر می‌شویم چه اتفاقی برای کلاژن بدن می‌افتد ؟
بدن شما با افزایش سن، تولید کلاژن کمتری دارد و کلاژن موجود نیز با سرعت بیشتری تجزیه می‌شود. همچنین کیفیت کلاژن تولیدی پایین‌تر از زمانی است که جوان‌تر بودید. زنان و افرادی که به‌عنوان جنسیت مؤنث در بدو تولد شناخته شده‌اند (AFAB) پس از یائسگی کاهش قابل توجهی در تولید کلاژن تجربه می‌کنند. این طبیعی است که همه افراد پس از ۶۰ سالگی کاهش تولید کلاژن را تجربه کنند.
معرفی انواع محصولات کلاژن
کلاژن یکی از ضروری‌ترین پروتئین‌های بدن است که نقش مهمی در سلامت پوست، مو، ناخن و مفاصل ایفا می‌کند. امروزه محصولات متنوعی برای تأمین کلاژن مورد نیاز بدن تولید شده‌اند که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه با انواع این فرآورده‌ها آشنا می‌شوید.
قرص کلاژن
یکی از پرمصرف‌ترین و محبوب‌ترین اشکال مکمل‌های کلاژن، قرص کلاژن است. این محصول به دلیل دوز دقیق و مصرف آسان، انتخابی ایده‌آل برای بسیاری از افراد محسوب می‌شود.
کپسول کلاژن
کپسول‌های کلاژن نیز عملکردی مشابه قرص دارند، اما ممکن است برای افرادی که مشکل بلع دارند، مصرف آن‌ها دشوارتر باشد.
پودر کلاژن
این نوع مکمل بیشتر در بین ورزشکاران و افرادی که به سلامت مفاصل و پوست خود اهمیت می‌دهند، رایج است. پودر کلاژن را می‌توان به‌راحتی در نوشیدنی‌ها و اسموتی‌ها حل کرد.
قطره کلاژن
این نوع مکمل نسبت به سایر اشکال کلاژن کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما همچنان به‌عنوان یکی از روش‌های تأمین این پروتئین در بازار موجود است.
کرم کلاژن
برای کسانی که به دنبال استفاده موضعی از کلاژن هستند، کرم‌های حاوی کلاژن گزینه‌ای مناسب محسوب میشوند. این محصولات به‌آسانی قابل استفاده‌اند و به آبرسانی و تقویت پوست کمک می‌کنند.
کلاژن ساشه‌ای
این محصول در بسته‌بندی‌های تک‌نفره ارائه می‌شود و برای مصرف روزانه بسیار کاربردی است. کافی است محتوای ساشه را در آب یا آب‌میوه حل کرده و میل کنید.
با توجه به تنوع اشکال فرآورده‌های کلاژن، هر فرد میتواند بر اساس نیاز و راحتی مصرف، بهترین گزینه را برای خود انتخاب کند.
آیا می‌توانم متوجه شوم که سطح کلاژن بدنم در حال کاهش است؟
کلاژن قابل اندازه‌گیری نیست، اما علائم و نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهند سطح کلاژن شما در حال کاهش است. این علائم و نشانه‌ها عبارتند از:
- پوست چین‌وچروک، شل یا افتاده.
- فرورفتگی در اطراف چشم‌ها و صورت.
- عضلات کوچکتر و ضعیف‌تر میشوند و احساس دردهای عضلانی.
- تاندون‌ها و رباط‌های سفت‌تر و انعطاف‌پذیری کمتر.
- درد مفاصل یا آرتروز به دلیل فرسایش غضروف.
- از دست دادن توانایی حرکت به دلیل آسیب یا سفتی مفاصل.
- مشکلات گوارشی به دلیل نازک شدن پوشش دستگاه گوارش.
- مشکلات در جریان خون.
چه عادات سبک زندگی باعث آسیب به کلاژن میشوند؟
برای کاهش خطر آسیب به کلاژن، از این عوامل که می‌توانند سطح کلاژن بدن شما را کاهش دهندر پرهیز کنید.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن تولید کلاژن را کاهش می‌دهد. این عمل به کلاژن و الاستین آسیب می‌زند که باعث بروز چین‌وچروک و کندی فرآیند بهبود زخم‌ها می‌شود. نیکوتین باعث تنگ شدن رگ‌های خونی نزدیک به سطح پوست می‌شود که در نتیجه اکسیژن و مواد مغذی به درستی به پوست منتقل نمی‌شوند.
- مصرف زیاد شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده: شکر به پروتئین‌ها متصل می‌شود و ترکیباتی به نام محصولات نهایی گلیکاسیون پیشرفته (AGEs) می‌سازد. این مولکول‌ها به پروتئین‌های مجاور آسیب می‌زنند و باعث میشوند که کلاژن ضعیف، خشک و شکننده شود.
- قرار گرفتن در معرض نور فرابنفش (UV): تابش زیاد خورشید تولید کلاژن را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود کلاژن سریع‌تر تجزیه شود. نور فرابنفش باعث بروز چین‌وچروک‌ها می‌شود. از قرار گرفتن زیاد در معرض آفتاب خودداری کنید و همیشه از کرم ضد آفتاب (با SPF 30 یا بالاتر) هنگام بیرون رفتن استفاده کنید.
بیماری‌ها و عوامل دیگری که به کلاژن آسیب می‌زنند
- بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌های خودایمنی (جایی که سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود حمله می‌کند) می‌توانند به کلاژن آسیب برسانند. بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس، درماتومیوزیت و اسکلرودرما از بیماری‌های خودایمنی بافت همبند هستند که به کلاژن آسیب می‌زنند.
- جهش‌های ژنتیکی: جهش‌های ژنتیکی می‌توانند به کلاژن آسیب بزنند. خطاهای ساخت کلاژن منجر به بیماری‌هایی مانند سندرم ایهلرز-دانلوس و استئوژنز ایمپرفکتا می‌شود.
- پیری طبیعی: با افزایش سن، سطح کلاژن به طور طبیعی کاهش می‌یابد.
چه کارهایی می‌توانم برای کاهش از دست دادن کلاژن پوست و کند کردن علائم پیری انجام دهم؟
- استفاده از ضد آفتاب: برای کند کردن اثرات پیری پوست، هر روز از ضد آفتاب استفاده کنید. تابش نور فرابنفش (UV) به کلاژن آسیب می‌زند. از محصولات با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید. هنگام بیرون رفتن از کلاه لبه‌دار، عینک آفتابی با حفاظت UV و پیراهن و شلوار بلند سبک استفاده کنید. برای محافظت بیشتر، به دنبال لباس‌هایی با برچسب «محافظت در برابر اشعه فرابنفش» (UPF) بگردید. از برنزه‌کردن پوست پرهیز کنید.
- رژیم غذایی متعادل: یک رژیم غذایی متعادل مانند رژیم مدیترانه‌ای، که مملو از سبزیجات، حبوبات، غلات کامل، آجیل و میوه‌ها است و مقادیر متوسطی از غذاهای دریایی، گوشت، مرغ، لبنیات و تخم‌مرغ در آن گنجانده شده باشد میتواند به روند کلاژن سازی در بدن کمک کند.
آیا خوردن غذاهای غنی از کلاژن سطح کلاژن بدن را افزایش می‌دهد؟
کلاژن نمی‌تواند به‌صورت کامل توسط بدن شما جذب شود. بدن شما پروتئین‌های کلاژن را که می‌خورید تجزیه کرده و به آمینو اسیدها تبدیل می‌کند. بنابراین، خوردن غذاهای غنی از کلاژن به‌طور مستقیم منجر به افزایش سطح کلاژن در بدن شما نمی‌شود.
با این حال، بسیاری از غذاهایی که مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کلاژن را فراهم می‌کنند، می‌توانند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشند. این غذاها حاوی آمینو اسیدهای پرولین و گلیسین هستند. ویتامین C، روی و مس نیز برای فرآیند تولید کلاژن ضروری هستند. غذاهایی که این آمینو اسیدها، ویتامین‌ها و مواد معدنی را دارند، شامل موارد زیر هستند:
- ویتامین C: ویتامین C در مرکبات (مانند پرتقال)، توت فرنگی، فلفل دلمه‌ای، بروکلی، جوانه‌های بروکسل و سیب‌زمینی یافت می‌شود.
- پرولین: پرولین در قارچ‌ها، کلم، مارچوبه، بادام‌زمینی، گندم، ماهی، سفیده تخم‌مرغ و گوشت یافت می‌شود.
- گلیسین: گلیسین در گوشت قرمز، بوقلمون، مرغ، پوست خوک، بادام‌زمینی و گرانولا یافت می‌شود.
- مس: مس در جگر، خرچنگ، صدف، قارچ‌های شیتاکه، مغزها و دانه‌ها، سبزیجات برگ سبز، توفو و شکلات تیره یافت می‌شود.
- روی: روی در صدف، گوشت قرمز، مرغ، خوک، حبوبات، نخودفرنگی، مغزها، بروکلی، سبزیجات برگ سبز، غلات کامل و محصولات لبنی یافت می‌شود.
پپتیدهای کلاژن چیستند؟
پپتیدهای کلاژن قطعات کوچک کلاژن حیوانی هستند. کلاژن نمی‌تواند به‌صورت کامل جذب شود و باید به پپتیدها یا آمینو اسیدهای کوچکتر تجزیه شود. مکمل‌های خوراکی کلاژن به‌صورت قرص یا پودر موجود هستند و معمولاً حاوی دو یا سه آمینو اسید هستند. این مکمل‌ها به‌عنوان پپتیدهای کلاژن یا کلاژن هیدرولیز شده فروخته میشوند. پپتیدهای کلاژن از طریق دستگاه گوارش جذب میشوند.
مکمل کلاژن تا چه حد اثر بخشی دارد؟
میزان اثربخشی مکمل کلاژن به عوامل مختلفی مانند کیفیت محصول، نحوه مصرف و نیاز بدن فرد بستگی دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که مکمل‌های کلاژن می‌توانند فوایدی زیادی برای پوست، مو، ناخن، مفاصل و سلامت کلی بدن داشته باشند، اما میزان این اثرات ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد.
اثربخشی مکمل کلاژن در ارگان های مختلف بدن
اثر بخشی مکمل کلاژن برای پوست
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف منظم مکمل کلاژن میتواند باعث افزایش آبرسانی، کاهش چین‌وچروک و بهبود خاصیت ارتجاعی پوست شود.
اثر بخشی مکمل کلاژن معمولاً بعد از 4 تا 12 هفته مصرف مداوم در پوست قابل مشاهده است.
اثر بخشی مکمل کلاژن برای مو و ناخن
کلاژن با تقویت فولیکول‌های مو ممکن است به کاهش ریزش مو و افزایش ضخامت آن کمک کند.
همچنین مصرف مکمل کلاژن میتواند شکنندگی ناخن‌ها را کاهش داده و به رشد سریع‌تر آن‌ها کمک کند.
اثر مکمل کلاژن بر مفاصل و غضروف
مصرف کلاژن نوع II برای کاهش درد مفاصل، به‌ویژه در افرادی که از آرتروز یا التهاب مفاصل رنج می‌برند، مفید است.
معمولاً اثرات مصرف کلاژن در کاهش درد مفاصل طی 3 تا 6 ماه گزارش شده است.
اثر مکمل کلاژن بر استخوان‌ها و عضلات
کلاژن به حفظ استحکام استخوان‌ها کمک کرده و در حفظ و رشد توده عضلانی نقش دارد، به‌خصوص در افراد مسن.
اثر مصرف مکمل کلاژن بر سلامت عمومی
کلاژن به بهبود سلامت گوارش و تقویت سیستم ایمنی نیز کمک می‌کند، اگرچه شواهد علمی برای این ادعاها محدودتر هستند و به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز داریم.
نتیجه‌گیری
مکمل کلاژن میتواند تاثیر مثبتی بر سلامت پوست، مو، ناخن و مفاصل داشته باشد، اما این تاثیرات معمولا تدریجی هستند و برای نتیجه بهتر باید مکمل کلاژن با رژیم غذایی سالم که حاوی منابع کلاژن باشد را با سبک زندگی مناسب ترکیب کنید.