دلیل بی اشتهایی کودکان چیست؟ راهکار ها و مکمل های افزایش اشتهای کودک
هر روز والدین زیادی با شکایت از بدغذایی و بی اشتهایی فرزند خود به پزشکان و متخصصان تغذیه مراجعه میکنند. برای درمان بی اشتهایی کودکان چه میتوان کرد؟ عاقلانه آن است که ابتدا علت مشخص شود و بعد درمان را پیگیری کرد.
اغلب اوقات بی اشتهایی کودکان طبیعی است و اگر فرزند شما سالم به نظر میرسد دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
بی اشتهایی کودکان یک اختلال تغذیه ای است که با کاهش شدید میزان خوردن غذا مشخص میشود. بی اشتهایی میتواند منجر به بروز علائم شدیدی مانند اختلالات رشد، اختلالات استخوانی و آسیب به ارگانهای بدن شود.
اشتها در کودکی و نقش سبک تغذیه والدین در سلامت بلند مدت کودک
رفتارهای سالم تغذیه ای از دوران نوزادی شکل میگیرند. کودکان خردسال با ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و اجتماعی یاد میگیرند چگونه اشتهای خود را تنظیم کنند.
اشتها در دوران کودکی، مفهومی فراتر از میل به غذا خوردن است و شامل توانایی کودک در درک حس سیری و واکنش نسبت به دیدن، بوییدن یا چشیدن غذا میشود. کودکانی که مصرف بالایی از خوراکی های ناسالم یا به اصطلاح “هله هوله” دارند، در معرض افزایش خطر چاقی در بزرگسالی قرار میگیرند.
نگرش کودکان نسبت به غذا به شدت از الگوی تغذیه والدین شکل میگیرد. والدینی که به دلیل اشتغال وقت و توجه کافی به تغذیه فرزندشان ندارند، ممکن است ناخواسته زمینه ساز مشکلاتی مانند چاقی، ناتوانی ذهنی یا رشد ناکامل جسمی در کودک شوند.
چاقی دوران کودکی در سطح جهانی رو به افزایش است؛ روندی نگران کننده است که میتواند به مشکلاتی مانند پرخوری، اضافه وزن و اختلالات خواب در کودکان و حتی بزرگسالان منجر شود. خواب، نقش مهمی در تنظیم عملکرد عصبی، تعادل هورمونی و متابولیسم گلوکز در بدن کودکان ایفا میکند.
کاهش مدت یا کیفیت خواب در کودکان، اغلب با پیامدهایی چون افزایش چاقی، کاهش تحمل گلوکز، بالا رفتن تعادل سمپاتیک-واگ، افزایش سطح شبانه هورمون کورتیزول، کاهش هورمون لپتین و افزایش هورمون گرلین همراه است؛ همه این‌ها نشان از پیوند عمیق میان خواب، تغذیه و سلامت کودک دارد.
بنابراین، بسیار مهم است که والدین از سنین پایین، الگوهای تغذیه ای مثبت و رژیم های غذایی سالم را در سبک زندگی کودک نهادینه کنند. این کار نه تنها اشتهای کودک را در محدوده طبیعی حفظ میکند، بلکه از بروز چاقی غیرضروری و سایر اختلالات تغذیه ای جلوگیری میکند و در نهایت، گامی مؤثر برای ایجاد نسلی سالم تر و جامعه ای متعادل تر خواهد بود.
شیوع بی اشتهایی
بدغذایی و کاهش اشتها در میان کودکان ۲ تا ۵ سال بسیار رایج بوده و معمولا نگرانی زیادی را در والدین ایجاد میکند. خوشبختانه در اکثر موارد اصلا نیازی به نگرانی نیست و اشتها خودبخود پس از مدتی حالت عادی پیدا خواهد کرد. اما اگر ناگهان متوجه شوید که اشتهای کودک به طور غیر طبیعی و با سرعت در حال کاسته شدن است، حتما باید با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
البته معمولا با یک مولتی ویتامین حاوی روی و ویتامین های ب و هنرمندی مادر در تهیه میان وعده های سالم و جذاب مشکل برطرف میشود.
همان طور که شما گاهی احساس گرسنگی یا بی اشتهایی دارید، فرزندتان نیز چنین نوسانات طبیعی ای را تجربه میکند. ممکن است یک روز با ولع غذا بخورد و روز بعد تقریباً به غذایش دست نزند. اما از کجا بفهمیم که این تغییرات فقط بخشی از روند طبیعی رشد هستند یا نشانه ای از یک مشکل جدی ترند؟
اشتهای کودکان به چه عواملی بستگی دارد؟
بی اشتهایی هم در پسران و هم در دختران میتواند ایجاد شود، ولی در دختران شایع تر است. عواملی که میتوانند خطر بی اشتهایی را در کودک ما افزایش دهند، شامل:
- کمبود های تغذیه ای مثل کمبود روی، آهن و ویتامین ب 12
- بیماری های حاد مثل سرماخوردگی
- مشکلات گوارشی مثل یبوست و نفخ
- انگل روده
- سابقه خانوادگی اختلالات تغذیه ای
- اعتماد به نفس پایین
- استرس
- اختلالات خلقی مانند اضطراب، وسواس و افسردگی
- سابقه سو استفاده روحی، روانی و یا جنسی
بی اشتهایی ناگهانی کودک به دلیل بیماری
بیماری اغلب میتواند منجر به از دست دادن قابل توجه اشتها در کودکان شود. اگر فرزند شما گلودرد، سرماخوردگی، آنفولانزای معده، اسهال، سردرد، تب و … داشته باشد، احتمالا کمتر از همیشه غذا خواهد خورد. خوشبختانه پس از بهبود از بیماری، اشتها خودبخود به حالت اولیه برگشته و مشکل برطرف میشود.
تاثیر استرس در کاهش اشتها
استرس میتواند اثرات منفی زیادی روی کودکان خردسال داشته باشد که یکی از مهم ترین آنها از دست دادن اشتها است. اگر متوجه شدید فرزندتان اشتیاق خود را به غذاهایی که قبلا دوست داشته از دست داده و به سختی به خواب می رود، ممکن است استرس و اضطراب داشته باشد. به منظور رفع این مشکل باید ابتدا علت استرس را مشخص کرده و بعد برای از بین بردن آن اقدام نمایید.
افسردگی و کاهش اشتهای کودک
اگر فرزند شما تمایلی به فعالیت هایی که قبلا به آنها علاقمند بوده نشان نمیدهد، ممکن است افسرده باشد. تغییر در اشتها نیز یکی از بارزترین علائم افسردگی هم در اطفال و هم در بزرگسالان به شمار می آید.
مصرف دارو و ایجاد بی اشتهایی در کودک
اگر به هر دلیل کودک به تازگی آنتی بیوتیک مصرف کرده است، احتمال کاهش اشتها وجود دارد.
کم خونی و بی اشتهایی کودکان
یکی دیگر از دلایل احتمالی کاهش اشتها در کودکان، کم خونی است. کودکان مبتلا به کم خونی، بیحالی، خسته و تحریک پذیر به نظر میرسند. اگر کم خونی درمان نشود، میتواند در رشد و عملکرد درسی کودک تاثیر منفی بر جای گذارد.
کرم روده و بی اشتهایی کودک
کرم های روده میتوانند باعث بی اشتهایی در کودکان شوند. این موجودات وارد سیستم گوارش شده و به صورت انگل در آنجا زندگی میکنند.خارش مقعد، بی اشتهایی و اسهال خونی نشانه انگل میتواند باشد. اگر مشکوک هستید کودک را برای انجام آزمایش انگل نزد پزشک ببرید؛ به ویژه اگر حیوان خانگی در منزل دارید.
پیشگیری از بی اشتهایی در کودکان
- میان وعده های جذاب و لذیذ مثل میوه و بادام زمینی
- غذا خوردن در زمان های منظم
- تشویق کودک به فعالیت بدنی
- دور نگه داشتن عوامل حواس پرتی مثل گوشی و لپ تاپ سر میز غذا
- مصرف متعادل مواد غذایی شامل گوشت تخم مرغ لبنیات میوه و سبزیجات (مصرف زیاد شیر و غلات کامل باعث کم شده اشتها می شود)
- استفاده از مکمل های غذایی با مشورت پزشک یا داروساز
عوامل بی اشتهایی کودکان
- سلامت روان و وضعیت عاطفی افراد بر اشتهای او تأثیر بسزایی دارد. برای برخی افراد، استرس یا غم و اندوه ممکن است باعث شود که غذای بیشتری بخورند تا با احساس خود کنار بیایند، اما برای برخی دیگر، این احساسات اثر معکوس دارند.
- شرایط پزشکی که باعث از دست دادن یا افزایش اشتها
- بیماری تیروئید
تشخیص بی اشتهایی کودکان در موارد شدید
در صورت کمبود اشتهای طولانی و یا ناگهانی همراه با کاهش وزن حتما به پزشک مراجعه کنید پزشک در مورد علائم و وضعیت کودکمان در گذشته سوالاتی از شما خواهد کرد و معاینه فیزیکی و تست های روانشناختی انجام خواهد داد. تشخیص بر مبنای اطلاعاتی که از سوالات و معاینات بدست آمده است، صورت میگیرد. اقدامات تشخیصی دیگری که ممکن است از طرف پزشک درخواست شوند شامل:
- آزمایش خون برای کنترل تغییرات الکترولیت ها، ویتامین ها و دیگر مواد مغذی مهم
- نوار قلب جهت بررسی فعالیت قلب
- آزمایش تراکم استخوان برای بررسی سلامت استخوان
چه زمانی باید نگران کاهش اشتهای فرزند خود باشید؟
اگر فرزند شما متناسب با سن خود قد و وزن طبیعی اما اشتهای کم دارد، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. زیرا برخی از کودکان با جثه کوچک نیازهای تغذیه ای کمتری داشته و به همین علت اشتهای کمتری هم دارند. اما چنانچه فرزند شما با قد و وزن نرمال ناگهان دچار کاهش وزن چشمگیر شده و برعکس همیشه اشتهای خود را از دست بدهد، در این صورت جهت شناسایی علت باید به پزشک مراجعه نمایید. گاهی مشکل تنها با یک مولتی ویتامین کودکان حل میشود و گاه به درمان های تخصصی تری نیاز است.
کودکم کم اشتها است چکار کنم؟
نحوه رفتار شما در مواجه با کودکی که دچار بی اشتهایی شده است بسیار مهم است و تاثیر چشمگیری در حل این مسئله دارد.
- به عنوان مثال به فرزندتان اجازه دهید در هر وعده اصلی هر چه قدر میخواهد غذا بخورد. تحت فشار قرار دادن او برای خوردن لقمه دوم و سوم کمکی به حل این مسئله نمیکند. اگر کودک شما نمیتواند یک باره مقدار زیادی غذا بخورد، سه وعده روزانه او را به پنج تا شش وعده غذایی کوچک تقسیم کنید.
- پیشنهاد میکنیم گاهی به او اجازه دهید که در فرایند آشپزی به شما کمک کند تا به طور طبیعی علاقه بیشتری نسبت به غذا پیدا کند. همچنین با چیدمان غذا بازی کنید و آن را طوری بچینید که از نظر بصری برای او جذاب باشد.
- اگر کودک شما زمان زیادی را روی کاناپه مشغول تماشای تلویزیون و بازی با تبلت است، او را در کلاس های شنا ثبت نام کنید یا او را تشویق کنید که با دوستانش در پارک بازی کند.
- سعی کنید به جای استفاده از غذاهای ناسالم و تنقلاتی که سرشار از قند و کالری هستند و باعث کاهش اشتها میشوند از جایگزین های سالم استفاده کنید و هنگام صرف غذا، از فرزندتان در مورد تکالیف یا اوضاع مدرسه، سؤال نکنید. در عوض، کمی موسیقی بگذارید و حال و هوای خانه را عوض کنید.
- به فرزند خود حس استقلال بدهید. (دادن سطوح مناسبی از استقلال به کودک در غذا خوردن ، حس تأثیرگذاری را در او ایجاد کرده و منجر به بهتر غذا خوردن می شود.)
اگر با این راهکارها مشکل حل نشد پیشنهاد میکنیم از یکی از مکمل های مولتی ویتامین و اشتها آور استفاده کنید.
چه موقع این بی اشتهایی کودک نگران کننده میباشد؟
- زمانی که کمتر از ۲۰ نوع غذا را میپذیرد.
- کاهش وزن دارد.
- کل گروه های غذایی مانند دانه ها، لبنیات، پروتئین ها را پس میزند و تمایلی به خوردن آنها ندارد.
- چندین روز مطلقا لب به غذا نمیزند.
- غذا عامل اضطراب او در محیط های اجتماعی است.
کمبود کدام ویتامین باعث بی اشتهایی کودکان میشود؟
کمبود ویتامین های گروه ب، امگا۳، روی، منیزیم، کلسیم و آهن میتواند دلیل بی اشتهایی کودکان باشد.
بنابراین مصرف مکمل های مولتی ویتامینی برای کودکان با توجه به ویتامین هایی که دارد از جمله ویتامین های گروه ب در بهبود اشتهای آن ها بسیار موثر می باشد.
مصرف مکمل ها و مولتی ویتامین های مختص به کودکان میتواند نیاز روزانه کودکان به ویتامین ها را تامین نماید و در ارتقا و بهبود اشتهای کودکان موثر واقع شود. البته توجه کنید که از دادن مولتی ویتامین ها به مقدار زیاد و بدون تجویز پزشک یا داروساز به کودکان خودداری نمایید.
معرفی مکمل های افزایش اشتهای کودکان
این شربت حاوی ترکیبات گیاهی مانند عصاره شنبلیله، خارخاسک و جینسینگ است که به تحریک اشتها و بهبود روند رشد کودکان کمک میکند. همچنین باعث افزایش انرژی، بهبود هضم و جذب بهتر مواد مغذی میشود.
شربت اشتها آور اپتایت کیم کیمیاگر 120 میلی لیتر
اپتایزر استار ویت ترکیبی از ویتامین ها، مواد معدنی و عصاره های گیاهی (مانند رازیانه و نعناع) است که به افزایش اشتها، بهبود هضم و تأمین نیازهای تغذیه ای کودکان کمک میکند. مناسب برای کودکانی با وزن کم یا اشتهای کم.
شربت اشتها آور اپتایزر استار ویت
شربت پرافیل با ترکیب جینسینگ، ویتامین های گروه B و مواد معدنی، اشتهای کودک را تقویت کرده و انرژی روزانه او را تأمین میکند. این محصول مخصوص کودکانی است که دچار ضعف جسمی و بی اشتهایی طولانی مدت هستند.
شربت اشتها آور قوی پرافیل خوارزمی 150 میلی لیتر
این شربت حاوی زینک، مولتی ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز رشد کودک است. زینک نقش کلیدی در تقویت اشتها، رشد قدی، سیستم ایمنی و سلامت پوست و مو دارد. طعم دلپذیر و فاقد قند مصنوعی بودن از مزایای آن است.
شربت زینک پلاس مولتی پدیابست مخصوص کودکان 150 میلی لیتر
قرص شیکوریدین حاوی عصاره های گیاهی مانند شیکوره و جنتیانا است که به تحریک ترشحات گوارشی و افزایش اشتها کمک میکنند. این مکمل برای کودکان بالای 6 سال و نوجوانان مناسب است و باعث بهبود جذب مواد مغذی میشود.
شربت Biolekids CTR حاوی ویتامین ها، آهن، زینک و اسیدهای آمینه است که نه تنها به بهبود اشتها، بلکه به رشد ذهنی و جسمی کودک نیز کمک میکند. این محصول برای کودکانی با سوء تغذیه یا ضعف سیستم ایمنی بسیار مفید است.
شربت بایوکل کیدز سی تی آر 150 میلی لیتر
آیا سیپروهپتادین برای بی اشتهایی کودکان خوب است؟
- سیپروهپتادین یک آنتی هیستامین است که باعث افزایش اشتها هم میشود.
- معمولاً سیپروهپتادین برای کودکان تجویز نمیشود و به خصوص منع مصرف در کودکان زیر دو سال دارد.
- در بعضی کودکان باعث بی قراری یا برعکس احساس خواب آلودگی میشود.
- همراه غذا و یا پس از غذا میل کنید و با حجم زیادی آب بخورید؛ نباید بطور مرتب استفاده شود چون اثربخشی آن کم میشود.
توصیه میشود شربت های حاوی سیپروهپتادین یک هفته مصرف شود و دو هفته قطع شود و کلا برای مدت طولانی مصرف نشود و مصرف خودسرانه قرص سیپروهپتادین، درمان موقت بی اشتهایی است و آثار زودگذر این دارو بر روی اشتها، افراد را از پیگیری دقیق علت کم اشتهایی و کم وزنی و در نتیجه درمان بیماری اصلی بازمی دارد.
